Sau đây là cái nhìn (không đầy đủ) về những điểm mà bộ phim sai — và đúng — về quá trình bầu chọn một tân giáo hoàng.
Jonah McKeown của CNA, Ngày 26 tháng 4 năm 2025, có bài viết về cuốn phim “Conclave”:
“Conclave” là một cú “hit” bất ngờ khi được phát hành tại rạp vào tháng 10 năm ngoái. Và sau cái chết của Đức Giáo Hoàng Phanxicô vào ngày 21 tháng 4, bộ phim hiện đang có trên các nền tảng phát trực tuyến đã thu hút một làn sóng quan tâm mới từ người xem, với tỷ lệ phát trực tuyến của bộ phim được báo cáo là tăng gấp ba lần trong những ngày kể từ khi cái chết của vị giáo hoàng được công bố.
Được đạo diễn bởi Edward Berger và dựa trên một cuốn tiểu thuyết năm 2016, bộ phim là một câu chuyện tập trung vào một số Hồng Y của Giáo hội khi họ bầu một tân giáo hoàng — với rất nhiều sự tranh giành và âm mưu chính trị, xung đột về ý thức hệ và những bước ngoặt kịch tính trong suốt bộ phim. Bộ phim đã nhận được tám đề cử Giải thưởng Viện hàn lâm vào mùa xuân này, giành được một giải cho chuyển thể Kịch bản hay nhất.
Ngay cả trước khi phát hành, Conclave đã nhận được sự chỉ trích nặng nề từ những người Công Giáo; họ lên án cái kết bất ngờ của bộ phim — là đoạn, xin cảnh cáo bạn đọc, đề cập tới một người phụ nữ vô tình được bầu làm giáo hoàng — cũng như cách bộ phim miêu tả các hệ tư tưởng khác nhau của các Hồng Y, đặc biệt là việc đề cao rõ ràng các nhân vật có quan điểm trái ngược với giáo huấn của Giáo hội.
Ngoài những lời chỉ trích đó, bất cứ ai sử dụng bộ phim để tự tìm hiểu về cách thức hoạt động thực tế của mật nghị trong những tuần tới sẽ thấy rằng bộ phim có một số điểm không chính xác quan trọng — nhưng không phải mọi thứ trong phim đều là hư cấu.
Sau đây là cái nhìn (không đầy đủ) về những gì Conclave làm sai — và làm đúng — về quá trình bầu một giáo hoàng mới.
HƯ CẤU: Tranh biếm họa về các Hồng Y; vùng đất hoang mạc tâm linh
Một trong những "điểm không chính xác" được trích dẫn rộng rãi nhất của bộ phim, ít nhất là theo những người Công Giáo nổi tiếng, là cách bộ phim mô tả Hồng Y đoàn bị chia rẽ sâu sắc giữa các phe phái ý thức hệ và giáo hoàng là một chức vụ chính trị hơn là một chức vụ tâm linh.
Bộ phim vẽ nên một bức tranh không chính xác về các Hồng Y của Giáo hội là bè phái, nhỏ nhen, tham vọng và "vô cùng vô lý về mặt ý thức hệ", Matthew Bunson, một chuyên gia về Giáo hội và là giám đốc biên tập của EWTN News (công ty mẹ của CNA) cho biết.
"Những câu chuyện phiếm giữa các Hồng Y thật tầm thường. Thật vô vị, mang tính chính trị, vô cùng vô lý về mặt ý thức hệ ở cả hai phía. Thật không may, mọi nhân vật chính — mặc dù các diễn viên đều xuất sắc — đều vô vị, không tò mò và thiếu chiều sâu tâm linh triết học hoặc thần học nghiêm túc", Bunson nói với CNA.
“Họ là những nhân vật hoạt hình về những gì các Hồng Y — và tôi biết nhiều người — thực sự nói đến, và những loại vấn đề mà họ có thể thảo luận trong một mật nghị,” ông nói.
Trong suốt bộ phim, các Hồng Y chia thành các phe phái để cố gắng bầu "người đàn ông" của họ làm giáo hoàng, với một liên minh do Hồng Y Bellini có tư tưởng tiến bộ của Stanley Tucci lãnh đạo tìm cách cải cách Giáo hội bằng cách bác bỏ nhiều tín lý chính thống của Giáo hội; trong khi Hồng Y Tedesco (Sergio Castellitto) táo bạo, thô lỗ và công khai phân biệt chủng tộc ủng hộ, cuối cùng không thành công, cho quan điểm truyền thống hơn.
Những tia lửa bùng cháy trên màn ảnh khi các phe phái xung đột với nhau, những bộ xương rơi ra khỏi tủ quần áo, và các Hồng Y âm mưu cố gắng "giành" chức giáo hoàng cho phe hệ tư tưởng của họ. Bunson lưu ý rằng bất cứ nhân vật nào có vẻ ủng hộ quan điểm chính thống về tín lý của Giáo hội đều bị "đẩy ra khỏi đường" hoặc "bị phá hủy" hoàn toàn trong câu chuyện — chẳng hạn như một Hồng Y người Nigeria nghiêm khắc về mặt đạo đức, người mất hết hy vọng vào chức giáo hoàng sau khi tiết lộ rằng ông đã giả tạo làm cha của một đứa con bí mật.
Mặc dù một người quan sát bình thường có thể bị thu hút bởi những xung đột về ý thức hệ được mô tả trên màn ảnh, Bunson cho biết bộ phim bị "thiếu chiều kích trí thức và tâm linh đối với hầu hết mọi nhân vật". Ngay cả nhân vật chính của Ralph Fiennes, Hồng Y Lawrence, cũng "hạ thấp đạo đức trên nhiều mặt trận" trong suốt bộ phim, ông nói.
Các nhân vật kêu cầu danh Chúa nhiều lần trong suốt bộ phim, nhưng Chúa Giêsu hầu như không được nhắc đến; không có vị Hồng Y nào, mặc dù là linh mục, từng được thể hiện đang cử hành Thánh lễ; và Chúa Thánh Thần — được cho là "nhân vật chính" của bất cứ mật nghị nào, theo lời của Hồng Y Kurt Koch (ngoài đời thực) — không được nhắc đến một lần nào (ngoại trừ khi các nhân vật làm dấu thánh giá).
Nhân vật duy nhất về mặt tinh thần, Hồng Y Vincent Benítez (sẽ nói thêm về ông sau) là nhân vật duy nhất mà “về cơ bản thậm chí không thể được bầu làm giáo hoàng”, Bunson lưu ý.
Cuối cùng, việc thiếu chiều sâu tâm linh thực sự trong cách viết các nhân vật khiến các cuộc trò chuyện, lập luận và bài phát biểu của họ trở nên “khá buồn tẻ”, Bunson tiếp tục.
Trên thực tế, Bunson cho biết rằng mặc dù có một số khác biệt thực sự về mặt ý thức hệ giữa hơn 250 thành viên của Hồng Y đoàn từ khắp mọi nơi trên thế giới, “các Hồng Y từ khắp nơi trên thế giới, mặc dù họ không biết nhau, nhưng có [một] tình anh em và hợp đoàn đáng chú ý với tư cách là thành viên của Hồng Y đoàn.”
“Nếu đây là một bộ phim chân thực về một mật nghị Công Giáo đích thực, thì bộ phim đó có thể thực sự mang tính lịch sử và tuyệt vời,” Bunson nói thêm.
Giám mục Robert Barron của Giáo phận Winona-Rochester, Minnesota, đã bày tỏ lời chỉ trích tương tự về cách trình bày mang tính ý thức hệ của bộ phim trên phương tiện truyền thông xã hội vào năm ngoái, nói đùa rằng: “Nếu bạn quan tâm đến một bộ phim về Giáo Hội Công Giáo mà ban biên tập của tờ New York Times có thể viết, thì đây chính là bộ phim dành cho bạn.”
Trong thế giới của bộ phim, ĐC Barron nói tiếp, “phẩm trật của Giáo hội là ổ chứa đầy tham vọng, tham nhũng và lòng ích kỷ tuyệt vọng… Những người bảo thủ là những kẻ cực đoan bài ngoại và những người theo chủ nghĩa tự do là những kẻ mưu mô tự phụ. Không ai có thể thoát khỏi tình huống không thể cứu vãn này.”
SỰ KIỆN: Quá trình diễn ra ngay sau khi vị giáo hoàng qua đời
Không có gì ngạc nhiên, khi Bộ phim bắt đầu với cái chết của vị giáo hoàng (trước đó). Bunson cho biết bộ phim mô tả quá trình diễn ra ngay sau khi giáo hoàng qua đời là khá chính xác.
Nhân vật chủ chốt trong bất cứ quá trình chuyển giao giáo hoàng nào là vị nhiếp chính, tức một Hồng Y được giao vai trò chính trong việc tổ chức quá trình trong thời gian trống ngôi giáo hoàng. Hồng Y Tremblay, vị nhiếp chính trong phim, phá vỡ chiếc nhẫn ngư phủ của giáo hoàng đã khuất — một quá trình thực sự và nổi tiếng tượng trưng cho việc phá vỡ con dấu của triều đại giáo hoàng quá cố.
Bộ phim bỏ qua việc chứng nhận cái chết của giáo hoàng, theo các chuẩn mực tang lễ mới của giáo hoàng, không diễn ra trong căn phòng nơi ngài qua đời mà trong nhà nguyện riêng của ngài. Là một phần của quá trình này, vị nhiếp chính gọi giáo hoàng quá cố ba lần bằng tên rửa tội của ngài, xác nhận rằng không có phản hồi.
Và sau đó, bộ phim kết hợp một số khía cạnh của vai trò của Niên Trưởng Hồng Y đoàn với vai trò Hồng Y nhiếp chính, giao một số nhiệm vụ của Hồng Y nhiếp chính trong việc sắp xếp mật nghị cho Hồng Y Lawrence do Ralph Fiennes thủ vai. (Bunson cho biết ông sẵn sàng bỏ qua những chi tiết nhỏ đó, có thể đã được thay đổi một chút để làm cho các cảnh phim có tác động hơn đối với nhân vật Fiennes.)
HƯ CẤU: Hồng Y ‘In pectore’
Hồng Y Benítez, người được cho là ứng viên giáo hoàng ngay từ khi tính cách của ông được giới thiệu, cho biết ông được cố giáo hoàng phong làm Hồng Y “in pectore” — tức là trong bí mật. Ông không đưa ra bất cứ tài liệu hay bằng chứng nào chứng minh ông là người mà ông tự nhận mình là, nhưng các Hồng Y khác lại chấp nhận ông gần như ngay lập tức.
Trên thực tế, Bunson cho biết, một Hồng Y được phong làm “in pectore” không thể tham gia mật nghị trừ khi giáo hoàng công khai tên của Hồng Y trước khi ngài qua đời.
“Vì vậy, ngay từ đầu, nhân vật này không đủ điều kiện để tham gia vào mật nghị này, vì ngay từ đầu ông không nên coi mình là một Hồng Y”, ông nói.
SỰ KIỆN: Bối cảnh và quy trình bỏ phiếu
Mật nghị hư cấu diễn ra tại Nhà nguyện Sistine của Vatican — mặc dù các nhà làm phim đã phải tái tạo nhà nguyện vô giá này cho bộ phim — giống như mật nghị thực sự.
Hệ thống mật nghị được chính thức hóa vào năm 1274 và các thủ tục của nó hiện được quản lý chặt chẽ theo tông hiến Universi Dominici Gregis của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, được sửa đổi bởi Đức Giáo Hoàng Bê-nê-đic-tô XVI và Đức Giáo Hoàng Phanxicô, và không cho phép bất cứ sự đổi mới nào đối với các Hồng Y.
Theo truyền thống và luật lệ, mật nghị được tổ chức tại Nhà nguyện Sistine và việc bỏ phiếu được thực hiện một hoặc hai lần trong phiên họp buổi sáng và một hoặc hai lần trong phiên họp buổi chiều. Trong quá trình bỏ phiếu, từng Hồng Y đến gần bức tranh Phán xét cuối cùng của Michelangelo, đọc một lời cầu nguyện bằng tiếng Latinh và thả lá phiếu của họ vào một chiếc bình lớn. Sau đó, ba Hồng Y được chỉ định sẽ đọc to từng lá phiếu. Một người Công Giáo cần hai phần ba số phiếu bầu để được bầu làm giáo hoàng tiếp theo.
Khi một phiên họp kết thúc mà không có người nào đạt được đa số phiếu cần thiết, các lá phiếu sẽ bị đốt cháy, khiến khói đen bốc ra từ ống khói của Nhà nguyện Sistine. Tuy nhiên, nếu một giáo hoàng được bầu, họ sẽ đốt chúng cùng với một tác nhân hóa học, tạo ra khói trắng đặc trưng báo hiệu cuộc bầu cử của một giáo hoàng. (Tất cả những điều này được mô tả khá rõ trong phim, mặc dù Bunson cho biết một số điều đã được "cắt bớt một chút vì lợi ích của khán giả" và vì mục đích căng thẳng về mặt kịch tính.)
Đúng như bộ phim mô tả, khi cánh cửa Nhà nguyện Sistine đóng lại, thì thông thường, vị niên trưởng của Hồng Y đoàn sẽ thúc đẩy quá trình này. (Mặc dù có lẽ sẽ có ít bài phát biểu hơn như trong phim, vì những bài phát biểu đó đã được thực hiện trong các cuộc họp chung trước đó).
Tuy nhiên, trong trường hợp mật nghị sắp diễn ra ngoài đời thực, sự việc sẽ có vẻ hơi khác một chút vì tuổi tác của một số nhân vật chủ chốt đã cao.
Chỉ những Hồng Y dưới 80 tuổi mới đủ điều kiện tham gia mật nghị; đây là những “Hồng Y cử tri”. Đức Hồng Y Giovanni Battista Re, 91 tuổi, là vị niên trưởng hiện tại (một lần nữa, ngoài đời thực) — tức là thành viên cao cấp nhất của Hồng Y đoàn, được chọn từ hàng ngũ các Hồng Y giám mục và được Đức Giáo Hoàng xác nhận.
ĐHY Re quá già để tham giatrong mật nghị, cũng như phó niên trưởng của ngài, ĐHY Hồng Y Leonardo Sandri. Vì vậy, mật nghị sắp tới sẽ do Hồng Y Pietro Parolin, giám mục Hồng Y cao cấp nhất đủ điều kiện tiếp theo và là bộ trưởng ngoại giao của Vatican, chỉ đạo.
HƯ CẤU: Cú ngoặt lớn
Ở tuyệt đỉnh của bộ phim, các Hồng Y vô tình bầu một người mà họ tin là đàn ông lên làm giáo hoàng — nhưng thực tế, Hồng Y mà họ bầu, Benítez, là một phụ nữ sinh học được cha mẹ nuôi dưỡng như một người đàn ông vì cô sinh ra với tình trạng liên giới tính [intersex].
CNA đã đề cập chi tiết về khía cạnh này của bộ phim vào tháng 10 năm ngoái, với cha sở chủng viện, Cha Carter Griffin, nói với CNA rằng giáo lý liên tục của Giáo hội về vấn đề này, được các giáo hoàng gần đây nhắc lại mạnh mẽ bao gồm cả Đức Phanxicô, là Giáo hội sẽ không — và trên thực tế, không thể — phong chức cho phụ nữ.
Trong trường hợp của kịch bản được mô tả trong phim, Griffin giải thích rằng "một bản sắc tình dục ổn định, an toàn và có trật tự là điều kiện cần thiết để đào tạo và thụ phong linh mục". Một người phụ nữ sinh học xác định là nam giới thực tế không phải là nam giới — và do đó sẽ không đủ điều kiện để được phong chức linh mục.
"Chính việc tạo nên chúng ta, từng cá nhân và có tính độc đáo, như là nam hay nữ xác định chúng ta là đàn ông hay đàn bà, chứ không phải cảm xúc hay lựa chọn chủ quan của chúng ta", ông nói.
Khi được phong chức linh mục, Griffin giải thích, một người đàn ông được đồng hình đồng dạng với Chúa Kitô một cách theo đó Chúa Giêsu thực sự hiện diện qua người này. Trong suốt chức linh mục của mình, nhưng đặc biệt là trong Thánh lễ, linh mục đứng vào vị trí của Chúa Kitô, người, với tư cách là chú rể, đã hy sinh mạng sống của mình cho cô dâu của mình là Giáo hội.
Do đó, chức linh mục là một dấu hiệu hữu hình nhằm chỉ ra thực tế vô hình về sự hiện diện của Chúa Kitô với tư cách là "người phối ngẫu" của cô dâu của mình, là Giáo hội, vốn luôn được hiểu là phụ nữ.
"Các linh mục được đồng hóa và kết hợp với Chúa Kitô theo cách mà họ thực hiện chức cha thiêng liêng của mình trong sự kết hợp với Giáo hội nữ tính. Việc phong chức cho phụ nữ sẽ che khuất vai trò làm cha của linh mục cũng như tính nữ của cô dâu của Chúa Kitô", Griffin nói.
Trong khi Giáo hội không thể truyền chức cho họ, thì có vô số cách mà phụ nữ đã phục vụ và tiếp tục phục vụ Giáo Hội Công Giáo từ lâu, chẳng hạn như thông qua các dòng tu, trong đời sống giáo xứ, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, trong các chức vụ Công Giáo khác và trong các gia đình Công Giáo.
“Thiên Chúa đã tạo ra chúng ta khác nhau một phần để chúng ta có thể thực hiện các vai trò khác nhau và bổ sung cho nhau như những người mẹ và người cha. Điều này đúng trong phạm vi tự nhiên nhưng cũng đúng trong trật tự ân sủng,” Griffin nói