1. Chiến đấu cơ F-16 của Ukraine chặn mục tiêu trên không
Trong cuộc họp báo tại trung tâm báo chí Kyiv hôm Thứ Sáu, 02 Tháng Năm, Phát ngôn nhân của lực lượng không quân Ukraine, Đại Tá Yurii Ihnat cho biết các chiến đấu cơ F-16 do Hoa Kỳ sản xuất do Ukraine vận hành đã chặn đứng một cuộc tấn công đang hướng tới Kyiv. Chi tiết này cung cấp cái nhìn hiếm hoi về việc Kyiv sử dụng các máy bay phản lực thế hệ thứ tư mà họ bắt đầu nhận được vào năm ngoái.
Ukraine hiện đang vận hành một số chiến đấu cơ F-16 do Mỹ sản xuất, mặc dù Washington chưa trực tiếp cung cấp các máy bay này cho Kyiv và nhiều máy bay đã cam kết vẫn chưa đến nước này.
Kyiv đã kêu gọi mua máy bay F-16 trong nhiều tháng trước khi các máy bay phản lực do phương Tây sản xuất cuối cùng được điều động tại Ukraine vào cuối mùa hè năm 2024.
Tuy nhiên, bất chấp sự phô trương bao trùm buổi ra mắt, người ta vẫn nghe rất ít về những chiếc máy bay phản lực được mong đợi từ lâu này. Chúng nhanh chóng được đưa vào vai trò phòng thủ nhưng vẫn nằm ngoài tầm ngắm, và có một cảm giác khó chịu rằng chúng chỉ đơn giản là đến quá muộn để tạo ra sự khác biệt thực sự cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine.
Ukraine ban đầu dựa vào F-16 để tăng cường khả năng phòng không trước các cuộc tấn công của Nga, một xu hướng có thể sẽ tiếp tục do tình trạng thiếu hụt hệ thống phòng không và hỏa tiễn đánh chặn.
Không quân Ukraine cho biết vào ngày 24 tháng 4 rằng các máy bay F-16 và chiến đấu cơ Mirage do Pháp tài trợ đã tích cực tham gia phòng thủ chống lại các cuộc tấn công kết hợp bằng máy bay điều khiển từ xa và hỏa tiễn trong đêm.
Không quân Ukraine cho biết thêm trong một tuyên bố: “Các phi công Ukraine đã bắn hạ hàng chục mục tiêu trên không”.
Lực lượng không quân cho biết, ít nhất hai phi công người Ukraine đã thiệt mạng khi điều khiển máy bay F-16 kể từ mùa hè năm ngoái, bao gồm Pavlo Ivanov, 26 tuổi, người đã tử nạn “khi đang thực hiện nhiệm vụ chiến đấu” trên một chiếc F-16 vào ngày 12 tháng 4.
Một phi công khác, được Ukraine nêu tên là Oleksiy Mes, đã tử nạn khi “đẩy lùi cuộc tấn công kết hợp bằng hỏa tiễn và trên không quy mô lớn của Nga” trên một chiếc F-16 vào cuối tháng 8 năm 2024. Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen đã xác nhận ngay sau khi chiếc máy bay phản lực bị bắn hạ được Đan Mạch tặng.
Tờ Wall Street Journal đưa tin vào tháng 2 rằng “có khả năng là do hỏa lực của phe mình” đã gây ra cái chết của Mes, trích dẫn nguồn tin giấu tên.
[Newsweek: Ukraine's F-16 Combat Jet Intercepts Aerial Target in Rare Footage]
2. Ông Donald Trump mở vòi bán vũ khí cho Ukraine sau thỏa thuận khoáng sản
Theo một báo cáo mới, chính quyền Tổng thống Trump đã thông báo với Quốc hội rằng họ có ý định bật đèn xanh cho việc xuất khẩu khoảng 50 triệu đô la các sản phẩm liên quan đến quốc phòng sang Ukraine thông qua hoạt động bán hàng công nghiệp của Mỹ trực tiếp cho Kyiv.
Hoa Kỳ và Ukraine hôm thứ Tư đã ký một thỏa thuận được mong đợi từ lâu để chia sẻ lợi nhuận thu được từ việc bán trữ lượng khoáng sản và năng lượng của Ukraine. Đây là một thỏa thuận bị đe dọa bởi các vòng đàm phán căng thẳng, soạn thảo lại và chuyến thăm Tòa Bạch Ốc thảm khốc của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy vào đầu năm nay.
Nhóm của Tổng thống Trump đã nói với các nhà lập pháp vào thứ Tư rằng chính quyền sẽ phê duyệt ít nhất 50 triệu đô la cho việc bán vũ khí quốc phòng cho Ukraine, tờ Kyiv Post đưa tin.
Việc này sẽ được chuyển giao theo một quy trình được gọi là bán hàng thương mại trực tiếp, gọi tắt là DCS; theo đó, Bộ Ngoại giao cấp phép cho một công ty Hoa Kỳ bán trực tiếp cho người mua nước ngoài, thay vì bán hàng thông qua chương trình Bán hàng quân sự cho nước ngoài của Ngũ Giác Đài.
Không rõ 50 triệu đô la sẽ được dùng cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine đến mức nào. Tháng trước, Tổng thống Zelenskiy đã đề nghị trả khoảng 15 tỷ đô la cho 10 hệ thống phòng không Patriot đang khan hiếm nhưng có nhu cầu cao. Mỗi tổ hợp Patriot có giá ước tính là 1,5 tỷ đô la, mỗi hỏa tiễn đánh chặn có giá vài triệu đô la.
Một quan chức Bộ Ngoại giao cho biết Hoa Kỳ “bị hạn chế theo luật và quy định của Liên bang trong việc xác nhận tình trạng cấp phép của các công ty hoặc tổ chức Hoa Kỳ hoặc tiết lộ thông tin chi tiết về từng trường hợp cấp phép xuất khẩu quốc phòng”.
Theo Bộ Ngoại giao, từ năm 2015 đến năm 2023, Hoa Kỳ đã bật đèn xanh cho việc xuất khẩu vĩnh viễn hơn 1,6 tỷ đô la thiết bị và dịch vụ quốc phòng sang Ukraine thông qua các giao dịch thương mại trực tiếp, bao gồm 232 triệu đô la đạn dược.
Oleksandr Merezhko, chủ tịch ủy ban đối ngoại của quốc hội Ukraine, cho biết, thông tin về việc bán vũ khí có thể liên quan đến sự hài lòng của các quan chức cao cấp của Tổng thống Trump về tiến độ của thỏa thuận khoáng sản.
Bộ trưởng Kinh tế Ukraine Yulia Svyrydenko cho biết quỹ đầu tư chung giữa Hoa Kỳ và Ukraine, được thành lập theo thỏa thuận khoáng sản nhằm đóng góp vào công cuộc tái thiết Ukraine, sẽ “thu hút đầu tư toàn cầu” vào nước này.
Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent gọi việc ký kết thỏa thuận là “lịch sử”.
Svyrydenko cho biết quyền kiểm soát quỹ sẽ được chia “50/50” giữa Washington và Kyiv, trong đó Ukraine sở hữu toàn bộ tài nguyên trên đất Ukraine và vùng biển lãnh thổ của nước này.
Ukraine là nơi có khoảng 5 phần trăm khoáng sản quan trọng của thế giới, chẳng hạn như titan, lithium, uranium và đồng. Quốc gia này được biết là có trữ lượng của 25 trong số 34 nguyên liệu thô được Liên minh Âu Châu xác định là quan trọng, khối này cho biết.
Khoáng sản quan trọng được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, từ quốc phòng đến năng lượng và công nghệ. Căng thẳng thương mại với Trung Quốc, quốc gia khai thác và xuất khẩu nhiều khoáng sản quan trọng của thế giới, bao gồm cả các mỏ đất hiếm, có thể khiến thỏa thuận khoáng sản với Kyiv trở nên hấp dẫn hơn.
Vào tháng 2, Svyrydenko cho biết rằng khoảng 350 tỷ đô la khoáng sản quan trọng của Ukraine hiện đang nằm trong các khu vực do Nga nắm giữ. Tổng thống Zelenskiy nói với Reuters vào đầu năm nay rằng Mạc Tư Khoa kiểm soát chưa đến một phần năm tài nguyên khoáng sản của Ukraine, bao gồm khoảng một nửa trữ lượng đất hiếm.
“Về mặt chính trị, đây là một thỏa thuận tốt cho chúng tôi” và là một thỏa thuận tốt hơn nhiều cho Kyiv so với các bản dự thảo trước đó, Merezhko nói với Newsweek.
Nhưng Merezhko cho biết thỏa thuận này không tính đến các nước Âu Châu - những nước cũng đóng góp viện trợ quân sự đáng kể cho Ukraine - những nước cũng có thể tìm đường lối các khoáng sản quan trọng của Ukraine.
Tổng thống Trump đã định vị thỏa thuận này như một sự bảo đảm an ninh kinh tế cho Ukraine trong bối cảnh các cuộc đàm phán ngừng bắn chậm chạp, mà Kyiv và những người ủng hộ Âu Châu cho rằng phụ thuộc vào các bảo đảm an ninh do Hoa Kỳ cung cấp. Hoa Kỳ đã miễn cưỡng cung cấp một “biện pháp dự phòng” để ngăn chặn các cuộc tấn công mới của Nga sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực.
“ Đầu tư kinh tế vào khai thác tài nguyên không phải là sự bảo đảm an ninh, ngay cả khi được đổi lấy vũ khí; trên thực tế, những cam kết này cũng có thể được tôn trọng bởi bất kỳ ai kiểm soát lãnh thổ Ukraine”.
“Cuối cùng, đây là một thỏa thuận vì lợi ích địa chính trị, phản ánh điểm yếu của Mỹ: Hoa Kỳ cần khoáng sản của Ukraine để chống lại sự phong tỏa của Trung Quốc; đổi lại, Ukraine rất cần nguồn cung cấp vũ khí liên tục”, Golson cho biết.
Svyrydenko cho biết Kyiv vẫn sẽ kiểm soát các công ty nhà nước của mình và nói thêm rằng “thỏa thuận không đề cập đến bất kỳ nghĩa vụ nợ nào của Ukraine đối với Hoa Kỳ”.
Chính quyền Tổng thống Trump đã coi thỏa thuận này là khoản bồi thường cho hàng chục tỷ đô la viện trợ quân sự mà Hoa Kỳ đã gửi cho Ukraine sau khi Mạc Tư Khoa tiến hành cuộc xâm lược vào tháng 2 năm 2022. Kyiv đã phản đối cách mô tả này.
Bộ Tài chính cho biết trong tuyên bố của mình rằng thỏa thuận này công nhận “sự hỗ trợ tài chính và vật chất đáng kể mà người dân Hoa Kỳ đã cung cấp cho việc bảo vệ Ukraine kể từ cuộc xâm lược toàn diện của Nga”.
Việc thừa nhận trách nhiệm của Mạc Tư Khoa trong cuộc xâm lược nước láng giềng hơn ba năm trước diễn ra sau khi Tổng thống Trump cáo buộc sai sự thật rằng Tổng thống Zelenskiy đã gây ra cuộc xung đột trên bộ lớn nhất ở Âu Châu kể từ Thế chiến II.
Bessent cho biết: “Để nói rõ hơn, không một quốc gia hay cá nhân nào tài trợ hoặc cung cấp cho cỗ máy chiến tranh của Nga sẽ được hưởng lợi từ việc tái thiết Ukraine”.
Bessent kết luận: “Nhờ những nỗ lực không biết mệt mỏi của Tổng thống Trump nhằm bảo đảm một nền hòa bình lâu dài, tôi vui mừng thông báo về việc ký kết thỏa thuận hợp tác kinh tế lịch sử ngày hôm nay giữa Hoa Kỳ và Ukraine, thành lập Quỹ đầu tư tái thiết Hoa Kỳ-Ukraine”.
[Newsweek: Donald Trump Opens Ukraine Military Sales Tap After Minerals Deal: Report]
3. Tổng thống Trump đề cử Waltz làm đại sứ Liên Hiệp Quốc
Tổng thống Trump tuyên bố ông sẽ đề cử Mike Waltz làm đại sứ Hoa Kỳ tiếp theo tại Liên Hiệp Quốc chỉ vài giờ sau khi có thông tin cho rằng cố vấn an ninh quốc gia này sẽ bị cách chức khỏi vị trí hiện tại.
Việc Waltz bị cách chức và được đề cử cho vị trí khác diễn ra sau một thời gian đầy biến động, bao gồm vụ bê bối rò rỉ tin nhắn trên Signal.
“Từ thời còn mặc quân phục trên chiến trường, trong Quốc hội và với tư cách là Cố vấn An ninh Quốc gia, Mike Waltz đã nỗ lực hết mình để đặt Lợi ích Quốc gia lên hàng đầu”, Tổng thống Trump nói.
Trước đó, Tổng thống Trump đã đề cử Dân biểu Elise Stefanik của Đảng Cộng Hòa đơn vị New York làm đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc nhưng đã rút bà khỏi danh sách xem xét vào tháng 3.
Trong thời gian tạm thời, Ngoại trưởng Marco Rubio sẽ đảm nhiệm hai chức vụ và giữ vai trò cố vấn an ninh quốc gia, Tổng thống Trump nói thêm.
Trước đó, Tổng thống Trump đã hủy đề cử Stefanik vì lo ngại về thế đa số mong manh của đảng Cộng hòa tại Hạ viện. Khi đó, tổng thống đã nói rằng với thế đa số sít sao như vậy, “Tôi không muốn bất kỳ ai khác mạo hiểm tranh cử ghế của Elise”.
Waltz là một trong ba thành viên Hạ viện được Tổng thống Trump bổ nhiệm vào Nội các khi ông chuẩn bị cho nhiệm kỳ thứ hai. Cựu Dân biểu Matt Gaetz — một người Florida — cũng đã rút lui khỏi việc xem xét cho vị trí Bộ Trưởng Tư Pháp trong bối cảnh có nghi ngờ về việc xác nhận ông, nhưng trước đó ông đã từ chức khỏi ghế Hạ viện.
Trong khi đó, Rubio sẽ đi theo bước chân của cựu Ngoại trưởng Henry Kissinger, người cuối cùng đảm nhiệm cả chức vụ nhà lãnh đạo Bộ Ngoại giao và cố vấn an ninh quốc gia. Tổng thống Trump gọi Rubio là người “phi thường” khi phát biểu từ Vườn Hồng vào thứ năm vài giờ trước thông báo, thể hiện sự tin tưởng ngày càng tăng của ông vào vị ngoại trưởng.
“Khi tôi gặp vấn đề, tôi gọi cho Marco, anh ta giải quyết được vấn đề. Anh ta giải quyết được vấn đề,” Tổng thống Trump nói hôm thứ năm.
Tin tức về việc đề cử Waltz quá đột ngột đến nỗi phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Tammy Bruce không được thông báo về sự thay đổi này trong cuộc họp báo được lên kế hoạch trước của Bộ Ngoại giao vào hôm thứ năm. “Tôi vừa nghe điều này từ bạn”, Bruce nói với một ký giả, khi trả lời một câu hỏi về việc điều chuyển Waltz.
Vị trí cố vấn an ninh quốc gia của Waltz đã đưa ông lên vị trí hàng đầu trong các chính sách an ninh đối ngoại và trong nước của chính quyền Tổng thống Trump. Nhưng vai trò nổi bật này không cần sự xác nhận của Thượng viện.
Với tư cách là đại sứ tại Liên Hiệp Quốc, Waltz sẽ lần đầu tiên phải đối mặt với Thượng viện và có khả năng sẽ bị thẩm vấn về nhiều tranh cãi, bao gồm cả vụ Signalgate, chỉ sau 100 ngày làm cố vấn quan trọng nhất của Tổng thống Trump.
Bản tin tháng 3 của The Atlantic tiết lộ Waltz đã vô tình thêm một nhà báo vào một cuộc trò chuyện nhóm nơi các quan chức cao cấp đang thảo luận về kế hoạch tấn công quân sự chống lại nhóm Houthi ở Yemen. Theo các quan chức cũ và hiện tại, thông tin có trong cuộc trò chuyện nhóm khét tiếng này có khả năng được phân loại là thông tin mật, mặc dù chính quyền đã công khai khẳng định rằng không phải vậy.
Đảng Dân chủ đã chỉ trích Waltz vì vai trò của ông trong Signalgate và phần lớn hoan nghênh vào đầu ngày thứ năm khi có tin ông sắp bị loại khỏi vị trí an ninh quốc gia. Nhưng bất chấp sự chỉ trích dữ dội nhắm vào ông, Tổng thống Trump vẫn hết lòng ủng hộ Waltz và tiếp tục bảo vệ ông khi có nhiều câu hỏi về năng lực của ông cho vị trí này.
Nhưng nhiều Thượng nghị sĩ Cộng hòa ca ngợi Waltz là người mà họ tôn trọng và tin tưởng khi có tin tức cho biết ông sẽ rời khỏi Tòa Bạch Ốc. Điều đó cho thấy Waltz vẫn nhận được sự ủng hộ đáng kể từ các thượng nghị sĩ Đảng Cộng Hòa và sẽ không gặp phải vấn đề nghiêm trọng nào trên con đường xác nhận.
“Với tư cách là Cố vấn An ninh Quốc gia, ông đã cung cấp cho Tổng thống Trump những lời khuyên sáng suốt và có cái nhìn sáng suốt về thế giới, cả về bạn bè và đối phương của chúng ta,” Thượng nghị sĩ Lindsey Graham đã đăng lên mạng xã hội ngay sau thông báo của Tổng thống Trump. “Mike hiểu rõ Nước Mỹ trên hết và sẽ là tiếng nói mạnh mẽ tại Liên Hiệp Quốc đại diện cho lợi ích của chúng ta.”
Chức đại sứ tại Liên Hiệp Quốc từ lâu đã là một chức vụ ngoại giao được thèm muốn, cho phép người giữ chức này đối đầu với các đối thủ của Hoa Kỳ tại một trong những diễn đàn toàn cầu được theo dõi nhiều nhất. Những người giữ chức này trước đây đã trở thành cố vấn an ninh quốc gia và Ngoại trưởng. Đại sứ Liên Hiệp Quốc cũng được hưởng quyền sống trong một căn nhà sang trọng ở Manhattan do chính phủ Hoa Kỳ sở hữu.
Nhưng Waltz có thể không còn là thành viên Nội các. Quyết định đưa chức đại sứ lên vị trí cấp Nội các phụ thuộc vào tổng thống, và bài đăng của Tổng thống Trump không chỉ ra liệu Waltz có được hưởng vị thế đó hay không. Stefanik sẽ là thành viên Nội các nếu bà được Thượng viện xác nhận.
Việc Waltz rời khỏi vai trò an ninh quốc gia đánh dấu sự ra đi đầu tiên của một viên chức cao cấp trong chính quyền Tổng thống Trump thứ hai. Phó cố vấn an ninh quốc gia Alex Wong cũng dự kiến sẽ rời khỏi vị trí của mình, POLITICO đưa tin hôm thứ Năm.
Hội đồng an ninh quốc gia của Tổng thống Trump đã chứng kiến những thay đổi khác trong vài tháng kể từ khi chính quyền thứ hai bắt đầu. Các nhà hoạt động như Laura Loomer đã ủng hộ việc sa thải một số quan chức cao cấp và thành viên của hội đồng an ninh quốc gia, bao gồm cả cựu Giám đốc Cơ quan An ninh Quốc gia, Tướng Tim Haugh.
Waltz đã nói sau thông báo này rằng: “Tôi vô cùng vinh dự khi được tiếp tục phục vụ Tổng thống Trump và đất nước vĩ đại của chúng ta”.
[Politico: Trump nominates Waltz to be UN ambassador]
4. Nga và Bắc Hàn xây cầu để tạo ra ‘con đường hữu nghị’
Nga và Bắc Hàn mô tả việc xây dựng cây cầu nối liền hai nước là một “sự kiện quan trọng”, củng cố “mối quan hệ hữu nghị” của họ, hãng thông tấn nhà nước Bắc Hàn KCNA đưa tin vào ngày 1 tháng 5.
Cầu đường bộ dài 4,7 km sẽ bắc qua sông Tumen và băng qua biên giới giữa Nga và Bắc Hàn. Cây cầu dự kiến sẽ hoàn thành trong vòng 18 tháng, với một trạm kiểm soát biên giới gần đó để tạo điều kiện thuận lợi cho việc qua lại.
KCNA cho biết: “Việc xây dựng cầu là sự kiện quan trọng góp phần thúc đẩy sự phát triển quan hệ hữu nghị giữa hai nước”.
Bắc Hàn là một trong những nước ủng hộ Nga mạnh mẽ nhất kể từ khi cuộc chiến toàn diện ở Ukraine bắt đầu. Hợp tác kinh tế và quân sự của họ chỉ ngày càng sâu sắc hơn và hai nước đã phê chuẩn một hiệp ước phòng thủ chung vào tháng 11.
Buổi lễ đánh dấu khởi công xây dựng cây cầu, diễn ra vào ngày 30 tháng 4 tại Khasan và Rason, hai thành phố biên giới của Nga và Bắc Hàn, có sự tham dự của các quan chức cao cấp từ Bình Nhưỡng và Mạc Tư Khoa.
Trong buổi lễ, Phó Thủ tướng Nga Yuri Trutnev đã nhấn mạnh cây cầu này là một “con đường hữu nghị” khác giữa hai quốc gia, hãng thông tấn nhà nước Nga TASS đưa tin vào ngày 30 tháng 4.
“Hôm nay, mối quan hệ của chúng tôi với Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Bắc Hàn đang ngày càng bền chặt hơn. Cây cầu này sẽ là một con đường hữu nghị khác”, Trutnev nói.
Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin cũng tham dự lễ khởi công, gọi dự án này là bước đi quan trọng trong việc tăng cường quan hệ giữa hai nước.
Hiện nay, tuyến đường duy nhất kết nối Nga và Bắc Hàn là cầu hỏa xa và dịch vụ pyair.
Quân đội Bắc Hàn đã chiến đấu cùng lực lượng của Mạc Tư Khoa chống lại quân đội Ukraine tại Tỉnh Kursk của Nga kể từ tháng 12 năm 2024, sau khi Kyiv tiến hành tấn công vào khu vực này vào tháng 8 cùng năm.
Tuần trước, Mạc Tư Khoa và Bình Nhưỡng đã chính thức thừa nhận việc điều động quân, khi quân đội Ukraine được cho là đã bị buộc phải rời khỏi hầu hết khu vực, mặc dù Kyiv cho biết một số cuộc giao tranh vẫn đang diễn ra.
Bình Nhưỡng đã điều động khoảng 14.000 quân tới Nga, chủ yếu là đơn vị tác chiến đặc biệt — con số này bao gồm 3.000 quân mà Bắc Hàn đã gửi đến trong năm nay để bổ sung cho số thương vong trên chiến trường, tờ New York Times đưa tin vào ngày 27 tháng 4, trích dẫn lời các quan chức Nam Hàn.
[Kyiv Independent: Russia, North Korea building bridge to create ‘road of friendship']
5. Tổng thống Zelenskiy thúc giục Tổng thống Trump cứng rắn hơn với Putin trong cuộc họp ở Vatican, Axios đưa tin
Tổng thống Volodymyr Zelenskiy đã tận dụng cuộc gặp ngắn với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tại lễ tang của Đức Thánh Cha Phanxicô để thúc giục lập trường cứng rắn hơn đối với Putin và thúc đẩy lệnh ngừng bắn hoàn toàn ở Ukraine, Axios đưa tin vào ngày 30 tháng 4, trích dẫn các nguồn tin giấu tên được thông báo về cuộc trao đổi này.
Cuộc trò chuyện kéo dài 15 phút diễn ra vào ngày 26 tháng 4 bên trong Đền Thờ Thánh Phêrô khi hai nhà lãnh đạo gặp nhau tại tang lễ của Đức Cố Giáo Hoàng. Tổng thống Zelenskiy được cho là đã thúc ép Tổng thống Trump quay lại đề xuất ban đầu của ông về lệnh ngừng bắn vô điều kiện làm điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán hòa bình, một động thái mà Kyiv ủng hộ nhưng Mạc Tư Khoa đã từ chối — yêu cầu dừng hoàn toàn viện trợ quân sự cho Ukraine.
Cuộc thảo luận là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo kể từ cuộc gặp căng thẳng tại Phòng Bầu dục vào tháng 2, trong đó Tổng thống Trump và Phó Tổng thống JD Vance chỉ trích gay gắt Tổng thống Zelenskiy về điều mà họ gọi là “sự thiếu biết ơn đối với sự ủng hộ của Hoa Kỳ”.
Tổng thống Trump đã tìm cách làm trung gian cho một thỏa thuận hòa bình giữa Ukraine và Nga, một đề xuất được các nhà phê bình coi là có lợi cho Mạc Tư Khoa trong khi gây thêm áp lực cho Kyiv. Cuộc họp tại Vatican được coi là một sự thiết lập lại có thể xảy ra.
Sau cuộc trao đổi ngày 26 tháng 4, Tổng thống Trump đã đăng bài chỉ trích Putin trên Truth Social, phản ứng trước cuộc không kích quy mô lớn của Nga vào Kyiv.
“Điều đó khiến tôi nghĩ rằng có lẽ ông ấy không muốn dừng chiến tranh, ông ấy chỉ đang lợi dụng tôi và phải đối phó theo cách khác, thông qua ngân hàng hoặc các lệnh trừng phạt thứ cấp?” ông viết trên đường trở về Hoa Kỳ
Nguồn tin cho biết với Axios rằng các cố vấn của Tổng thống Zelenskiy ban đầu đã tranh luận liệu cuộc họp có đáng để mạo hiểm hay không, xét đến hậu quả từ cuộc đối đầu tại Phòng Bầu dục hồi tháng 2. Cuộc trò chuyện tại Vương cung thánh đường không được lên kế hoạch trước nhưng cuối cùng mang tính xây dựng, cả hai bên đều cho biết sau khi cuộc họp kết thúc.
Theo một nguồn tin, Tổng thống Trump đã nói với Tổng thống Zelenskiy rằng ông có thể cần xem xét lại đường lối của mình với Putin và không gây áp lực buộc Kyiv công nhận Crimea bị tạm chiếm là lãnh thổ của Nga, đồng thời làm rõ rằng sự công nhận đó sẽ đến từ Hoa Kỳ, không phải Ukraine.
Nga đã sáp nhập Bán đảo Crimea của Ukraine một cách bất hợp pháp vào năm 2014 sau cuộc trưng cầu dân ý bị lên án rộng rãi được tổ chức dưới sự xâm lược của quân đội và không có sự quan sát của quốc tế. Một đề xuất được báo cáo của chính quyền Tổng thống Trump về việc chính thức công nhận Crimea là lãnh thổ của Nga đã nhận được những cảnh báo gay gắt từ các quan chức Kyiv và phương Tây.
Nhà lập pháp Ukraine Oleksandr Merezhko nói với tờ Kyiv Independent rằng động thái như vậy sẽ “tệ hơn nhiều so với Munich năm 1938”, ám chỉ đến sự xoa dịu Đức Quốc xã. Ông cho biết sự công nhận chính thức của Hoa Kỳ sẽ tương đương với “vi phạm nghiêm trọng” luật pháp quốc tế và làm suy yếu các chuẩn mực toàn cầu về chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.
Theo Axios, trong cuộc họp tại Vatican, Tổng thống Zelenskiy nhắc lại rằng ông sẵn sàng thỏa hiệp nhưng cần có sự bảo đảm an ninh chắc chắn trước khi đưa ra nhượng bộ.
[Kyiv Independent: Zelensky urged Trump to toughen stance on Putin during Vatican meeting, Axios says]
6. 16 quốc gia yêu cầu Liên Hiệp Âu Châu cung cấp khoản tài chính để chi tiêu lớn cho quốc phòng
Hơn một nửa số quốc gia trong Liên minh Âu Châu có kế hoạch kích hoạt điều khoản khẩn cấp cho phép họ thực hiện các khoản đầu tư quốc phòng vượt quá giới hạn chi tiêu ngân sách của khối.
Theo tuyên bố của Hội đồng, Bỉ, Bulgaria, Tiệp, Đan Mạch, Đức, Estonia, Hy Lạp, Croatia, Latvia, Lithuania, Hung Gia Lợi, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Slovenia, Slovakia và Phần Lan muốn có sự linh hoạt hơn để tăng cường năng lực phòng thủ của chính họ.
Ủy ban cho biết, 12 nước trong số này đã nộp yêu cầu chính thức lên cơ quan điều hành Liên Hiệp Âu Châu.
Quyền miễn trừ này cho phép các quốc gia tăng chi tiêu cho quốc phòng lên tới 1,5 phần trăm tổng sản phẩm quốc nội mỗi năm trong bốn năm mà không vi phạm các quy tắc tài chính của Liên Hiệp Âu Châu.
Đức là nền kinh tế lớn duy nhất của Liên Hiệp Âu Châu có kế hoạch sử dụng điều khoản này. Các quốc gia có ngân sách eo hẹp, như Ý hoặc Pháp, không yêu cầu sự linh hoạt về tài chính để mua sắm thiết bị quân sự — cũng như các quốc gia có tài chính công lành mạnh hơn nhiều, như Hòa Lan hoặc Thụy Điển.
Mặc dù rơi vào nhóm sau, Đan Mạch cũng quyết định tham gia vào yêu cầu gửi một thông điệp chính trị. Bộ trưởng Kinh tế Stephanie Lose cho biết trong một tuyên bố: “Hoạt động của Đan Mạch sẽ giúp gửi tín hiệu đến thế giới bên ngoài rằng các nước Liên Hiệp Âu Châu đoàn kết trong nỗ lực tái vũ trang”.
Cơ quan điều hành Liên Hiệp Âu Châu đã mời các chính phủ quyết định trước ngày 30 tháng 4 để phối hợp chính sách tài khóa trước thị trường và kích hoạt toàn bộ điều khoản vào tháng 7. Tuy nhiên, thời hạn này không mang tính ràng buộc.
Bộ trưởng Kinh tế Tây Ban Nha Carlos Cuerpo cho biết hôm thứ Tư rằng đất nước của ông sẽ đưa ra quyết định “trong những tháng tới”.
Bộ trưởng Tài chính Ý Giancarlo Giorgetti tin rằng chính phủ ở Rôma có thể đạt được mục tiêu 2 phần trăm chi tiêu quốc phòng của NATO bằng cách điều chỉnh kế toán để bao gồm nhiều mục hơn. Quốc gia này sẽ đợi đến hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 6 khi các mục tiêu chi tiêu mới cho tất cả các quốc gia được cho là sẽ được thống nhất — Hoa Kỳ đang thúc đẩy tăng chi tiêu quân sự cho tất cả các thành viên — để có thể xem xét các bước tiếp theo.
7. Báo cáo cho biết Putin để mắt đến phần lớn hơn của Ukraine so với những gì Tổng thống Trump đề nghị
Theo báo cáo, Vladimir Putin muốn Mạc Tư Khoa nắm quyền kiểm soát hoàn toàn bốn khu vực của Ukraine mà ông tuyên bố đã sáp nhập như một phần của bất kỳ thỏa thuận nào nhằm chấm dứt chiến tranh.
Những yêu cầu của Putin được Bloomberg đưa tin là đòn giáng mạnh vào nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm đạt được lệnh ngừng bắn và chấm dứt vĩnh viễn cuộc chiến trong bối cảnh có nhiều đồn đoán rằng tổng thống Hoa Kỳ sẽ rút lui khỏi các cuộc đàm phán nếu không sớm đạt được thỏa thuận.
Báo cáo của Bloomberg cho rằng yêu cầu của Putin còn đi xa hơn những gì đã được nêu trong các cuộc thảo luận giữa tổng thống Nga và đặc phái viên của Tổng thống Trump, Steve Witkoff, trong đó giao tranh sẽ phải dừng lại dọc theo các tiền tuyến hiện tại.
Đề xuất đó sẽ chứng kiến Mạc Tư Khoa kiểm soát trên thực tế một số khu vực Kherson, Zaporizhzhia, Luhansk và Donetsk mà Nga xâm lược nhưng không kiểm soát hoàn toàn.
Thỏa thuận này gây khá nhiều tranh cãi, với những nhượng bộ bao gồm đề xuất công nhận hợp pháp bán đảo Crimea đã sáp nhập, nhưng báo cáo của Bloomberg chỉ ra rằng Putin không lùi bước trước những yêu cầu tối đa của mình, tạo ra thêm một trở ngại nữa cho nỗ lực tìm kiếm một giải pháp nhanh chóng của Tổng thống Trump.
Trích dẫn nguồn tin giấu tên tại Mạc Tư Khoa, Bloomberg cho biết Putin muốn Nga kiểm soát bốn khu vực mà ông tuyên bố đã sáp nhập vào tháng 9 năm 2022, như một phần của bất kỳ thỏa thuận nào nhằm chấm dứt chiến tranh.
Điện Cẩm Linh tuyên bố rằng tình trạng của Kherson, Zaporizhzhia, Luhansk và Donetsk đã được củng cố bằng cách bổ sung các vùng này vào hiến pháp Nga sau cuộc trưng cầu dân ý bị quốc tế lên án là giả mạo.
Trong các cuộc đàm phán tuần trước tại Mạc Tư Khoa, Witkoff đã cố gắng thuyết phục Putin rằng một số khu vực ở phía sau tiền tuyến này có thể được công nhận là do Nga kiểm soát trên thực tế, theo Bloomberg, tờ báo cho biết tổng thống Nga vẫn duy trì lập trường tối đa của mình về lãnh thổ.
Một nguồn tin cho biết hiện tại các cuộc đàm phán có vẻ đã đi vào bế tắc và cần phải có sự liên lạc trực tiếp giữa Putin và Tổng thống Trump để có thể đạt được tiến triển hơn nữa.
Điện Cẩm Linh chưa bình luận, trong khi Phát ngôn nhân Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ James Hewitt cho biết họ không bình luận về các cuộc đàm phán đang diễn ra và rằng tiến triển vẫn đang tiếp tục.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã đăng trên X rằng Kyiv đang chuẩn bị đàm phán với Hoa Kỳ về các lệnh trừng phạt mới có thể thúc đẩy Mạc Tư Khoa hướng tới giải pháp ngoại giao.
Báo cáo này làm dấy lên lo ngại rằng Putin sẽ từ chối nhượng bộ và bám vào các mục tiêu tối đa, bao gồm cả việc cấm Kyiv gia nhập NATO.
Oleksandra Matviichuk, chuyên gia địa chính trị nói với Newsweek rằng ngay cả khi đạt được thỏa thuận hòa bình, Putin cũng sẽ không từ bỏ Ukraine.
Matviichuk cho biết ngay cả khi Ukraine buộc phải nhượng lại một phần lãnh thổ đáng kể, nước này vẫn sẽ có xu hướng Âu Châu hơn, chống Nga hơn và quyết tâm hơn trong việc xây dựng các thể chế dân chủ hoạt động hiệu quả.
Ngay cả khi tư cách thành viên NATO không còn được đề cập, Putin cũng sẽ không hài lòng, bởi vì hướng đi mà người dân Ukraine muốn chính phủ của họ thực hiện rõ ràng sẽ không được ông chấp nhận, bà nói thêm.
[Newsweek: Putin Eyes Bigger Piece of Ukraine Than Trump Offered, Report Says]
8. ‘Đây là quan hệ đối tác kinh tế toàn diện’ - Bộ trưởng Tài chính đề xuất thiết lập lại quan hệ giữa Hoa Kỳ và Ukraine trong bối cảnh thỏa thuận khoáng sản mới được ký kết
Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent đã ca ngợi thành công rõ ràng của thỏa thuận khoáng sản “cùng có lợi” được ký kết giữa Ukraine và Hoa Kỳ trong một cuộc phỏng vấn trên Fox Business vào ngày 1 tháng 5, gợi ý về sự thiết lập lại trong quan hệ giữa hai nước.
“Về mặt thỏa thuận, đây là một quan hệ đối tác kinh tế toàn diện. Đây không chỉ là đất hiếm, mà còn là cơ sở hạ tầng, năng lượng, do đó, cả hai bên đều có cơ hội thực sự giành chiến thắng”, Bessent cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Fox Business.
Cả hai bên đã ký một thỏa thuận khoáng sản được mong đợi từ lâu vào ngày 30 tháng 4, theo đó thành lập một quỹ đầu tư chung tại Ukraine.
Việc ký kết thỏa thuận khoáng sản diễn ra sau nhiều tháng đàm phán đôi khi trở nên căng thẳng. Hoa Kỳ và Ukraine đã chuẩn bị ký thỏa thuận vào cuối tháng 2, nhưng kế hoạch đã đổ vỡ sau cuộc tranh cãi khét tiếng tại Tòa Bạch Ốc giữa Tổng thống Volodymyr Zelenskiy và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.
Bessent cho biết: “Tôi nghĩ đây là một tín hiệu mạnh mẽ gửi tới giới lãnh đạo Nga và trao cho Tổng thống Trump khả năng đàm phán với Nga trên cơ sở thậm chí còn mạnh mẽ hơn, trái ngược với sự bất đồng trước đây giữa Hoa Kỳ và Ukraine”.
“Bây giờ chúng ta có thể sử dụng những lá bài này và cho giới lãnh đạo Nga thấy rằng không có sự khác biệt nào giữa người dân Ukraine, người dân Mỹ, giữa các mục tiêu của chúng ta,” ông nói thêm.
Mặc dù thỏa thuận hiện tại không bao gồm bất kỳ bảo đảm an ninh nào, Svyrydenko đã nói rằng “ngoài các đóng góp tài chính trực tiếp (cho quỹ), thỏa thuận cũng có thể cung cấp hỗ trợ mới - ví dụ như hệ thống phòng không cho Ukraine”.
“Chúng tôi sẽ thúc đẩy nền kinh tế Ukraine và như tổng thống đã nói, như tôi vẫn luôn nói, an ninh kinh tế chính là an ninh quốc gia, an ninh quốc gia chính là an ninh kinh tế, vì vậy một Ukraine vững mạnh sau cuộc xung đột này sẽ giúp người dân Ukraine duy trì được an ninh quốc gia của họ”, Bessent nói thêm.
Bình luận của Bộ trưởng Tài chính được đưa ra trong bối cảnh các cuộc đàm phán thỏa thuận hòa bình đang diễn ra do Hoa Kỳ dẫn đầu. Tổng thống Trump được cho là đã trở nên thất vọng với tốc độ đàm phán, trong những ngày gần đây đã ám chỉ rằng Putin có thể “chỉ đang lợi dụng tôi”.
Thỏa thuận hòa bình, vẫn chưa được quốc hội Ukraine phê chuẩn, đã nhận được một số sự hoài nghi từ các nhà lập pháp do thiếu thông tin chi tiết.
Trong khi doanh thu từ giấy phép của Ukraine sẽ được thêm vào quỹ, vẫn chưa rõ chính quyền Tổng thống Trump sẽ khuyến khích khu vực tư nhân của Mỹ đầu tư vào các dự án của Ukraine như thế nào.
Trong một cuộc phỏng vấn vào ngày 1 tháng 5, Tổng thống Trump cho biết thỏa thuận khoáng sản với Ukraine bảo đảm rằng “chúng ta nhận được nhiều hơn nhiều... so với 350 tỷ đô la” mà Hoa Kỳ đã cung cấp viện trợ - ám chỉ đến tổng số tiền viện trợ của Hoa Kỳ cho Ukraine được Tổng thống Trump liên tục thổi phồng.
Tổng thống Zelenskiy ca ngợi thỏa thuận này là “một mối quan hệ đối tác công bằng” và cho biết nó có thể thu hút thêm sự ủng hộ của Mỹ.
[Kyiv Independent: 'This is a total economic partnership' —Treasury Secretary suggests reset in relations between US, Ukraine amid newly-signed minerals deal]
9. Nền kinh tế Nga đối mặt với mối đe dọa thuế quan của Tổng thống Trump từ Trung Quốc
Các quan chức Nga đã cảnh báo vào thứ Ba rằng nền kinh tế nước này có thể phải chịu áp lực đáng kể nếu Trung Quốc phá giá đồng nhân dân tệ để trả đũa mức thuế quan cao do Tổng thống Trump áp đặt trong bối cảnh cuộc chiến thương mại đang leo thang.
Sự đồn đoán ngày càng tăng trên thị trường tài chính rằng Bắc Kinh có thể cắt giảm giá trị đồng nhân dân tệ - có khả năng lên tới 30 phần trăm - để làm dịu đi đòn giáng kinh tế từ thuế quan của Hoa Kỳ. Tòa Bạch Ốc đã leo thang cuộc chiến thương mại với Trung Quốc vào đầu tháng này, tuyên bố rằng nước này phải đối mặt với mức thuế 245 phần trăm đối với một số mặt hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ “do các hành động trả đũa của nước này”.
Kirill Tremasov, cố vấn của thống đốc ngân hàng trung ương Nga Elvira Nabiullina, cho biết nếu Trung Quốc cố tình phá giá đồng tiền, thị trường Nga có thể tràn ngập hàng hóa Trung Quốc giá rẻ, làm suy yếu các nhà sản xuất trong nước.
“ Nếu các bên Hoa Kỳ và Trung Quốc đi quá xa trong cuộc đối đầu này, kết quả có thể là đồng tiền Trung Quốc suy yếu”, Tremasov nói. “Điều này, đến lượt nó, làm tăng khả năng cạnh tranh của hàng hóa Trung Quốc trên các thị trường khác, bao gồm cả thị trường của chúng tôi”.
“Chúng tôi có một phần đáng kể hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Và từ phía này, rủi ro có thể phát sinh đối với các nhà sản xuất Nga. Nếu có một dòng hàng hóa Trung Quốc ồ ạt chảy vào nền kinh tế Nga”, ông nói.
Tremasov cho biết xuất khẩu của Nga sang Trung Quốc chủ yếu là nguyên liệu thô, “không nhạy cảm lắm” với biến động của đồng nhân dân tệ. “Do đó, tác động đến xuất khẩu sẽ không đáng kể”, ông nói.
Tremasov cho biết điều này “có thể tạo ra những rủi ro nhất định cho nền kinh tế Nga”.
Ông cảnh báo rằng một cuộc chiến thương mại kéo dài có thể dẫn đến sự chậm lại trong hoạt động kinh tế toàn cầu - ảnh hưởng đến nhu cầu về nguyên liệu thô, và do đó làm giảm doanh thu xuất khẩu của Nga, gia tăng áp lực lên đồng rúp và tạo ra “một số rủi ro lạm phát”.
Vào ngày 2 tháng 4, Tổng thống Trump đã áp thuế đối với hơn 180 quốc gia vào ngày 2 tháng 4, gây ra hiệu suất trong một ngày tồi tệ nhất của thị trường chứng khoán kể từ đại dịch COVID. Bắc Kinh đã đáp trả bằng cách tăng thuế đối với hàng nhập khẩu của Hoa Kỳ lên 125 phần trăm, đồng thời bác bỏ động thái áp thuế của Tổng thống Trump là “một trò đùa”.
Bộ Tài chính Trung Quốc cho biết trong một tuyên bố vào ngày 11 tháng 4 về các khoản thuế của Tổng thống Trump: “Việc Hoa Kỳ áp đặt mức thuế quan quá cao đối với Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng các quy tắc kinh tế và thương mại quốc tế, đi ngược lại các nguyên tắc kinh tế cơ bản và lẽ thường, và đơn giản là hành động bắt nạt và ép buộc đơn phương”.
Các nhà kinh tế đánh giá rằng Trung Quốc khó có thể mạnh tay cắt giảm giá trị đồng nhân dân tệ để bù đắp tác động từ thuế quan của Tổng thống Trump.
Allan von Mehren, nhà phân tích trưởng tại Danske Bank, nói với Bloomberg trong một bài báo được xuất bản vào ngày 10 tháng 4: “Khả năng phá giá thực sự là khá nhỏ. Trung Quốc không muốn làm tăng thêm sự bất ổn ngay bây giờ. Tôi nghĩ rằng điều đó bị thổi phồng quá mức.”
[Newsweek: Russian Economy Faces Trump Tariff Threat From China: Officials]