Linh hồn và tinh thần quan trọng — và chúng cũng quan trọng đối với nhân quyền của tất cả mọi người, ở mọi nơi.
Đó là nhận định của Benedict Rogers thuộc hãng tin UCANews, đăng ngày 22 tháng 8 năm 2025. Ký giả này viết:
Khi tôi đến Nhà thờ Chính tòa Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời ở Jakarta 10 phút trước khi Thánh lễ bắt đầu và không thể vào nhà thờ, tôi đã học được bài học. Tôn giáo ở Châu Á rất quan trọng.
Tôi chật vật tìm chỗ ngồi ở khu vực dành cho người khuyết tật. Tôi càu nhàu. Trời nóng và đông đúc.
Nhưng khi Thánh lễ bắt đầu, với tiếng hát thánh ca như thiên thần, tiếng càu nhàu của tôi chuyển thành lòng biết ơn, và sự khó chịu của tôi chuyển thành niềm vui.
Trái tim tôi mách bảo: “Bạn đang ở quốc gia có đa số người Hồi giáo lớn nhất thế giới, trong một nhà thờ Công Giáo đối diện với đền thờ Hồi giáo Istiqlal, nơi thờ phụng Hồi giáo lớn nhất Đông Nam Á, vậy mà nhà thờ lại tràn ngập và vang vọng những bài ca ngợi. Thậm chí còn tuyệt vời hơn, kiến trúc sư của đền thờ Hồi giáo Istiqlal lại là một Kitô hữu. Chẳng phải đây là khoảnh khắc kinh ngạc và ngỡ ngàng duy nhất sao?”
Đó không phải là khoảnh khắc duy nhất tôi cảm nhận được nguồn cảm hứng tâm linh trong những tuần gần đây. Mùa hè này, tôi đã dành sáu ngày Chúa nhật liên tiếp ở châu Á.
Từ Lễ Mình Máu Thánh Chúa Kitô trong một túp lều ở Mông Cổ, đến cuộc gặp gỡ tình cờ với Tổng Giám mục Mandalay của Myanmar tại Bangkok, từ Thánh lễ bằng tiếng Thái do một linh mục người Ý cử hành tại Nhà thờ Thánh Tâm ở Chiang Mai, đến một khu rừng nhiệt đới ở Bali, tôi đã tận hưởng sự đa dạng phong phú của Sáng thế Thiên Chúa — và tôn vinh sức sống của tôn giáo trong tất cả sự đa dạng của nó.
Đan xen với văn hóa và xã hội, và gắn liền với các vấn đề xã hội, tôn giáo tác động đến tâm hồn, tinh thần, trái tim, trí óc và cơ thể. Và đó chính là điều tuyệt vời của châu Á, trái ngược với phương Tây thế tục và duy vật.
Châu Á là khu vực đa dạng tôn giáo nhất trên thế giới. Mỗi tôn giáo đều hiện diện ở đâu đó trên lục địa này, đa số ở một nơi và thiểu số ở một nơi khác.
Từ Ấn Độ và Nepal với đa số theo đạo Hindu đến Indonesia, Pakistan và Malaysia với đa số theo đạo Hồi, từ Thái Lan, Myanmar và Việt Nam với đa số theo đạo Phật, đến Philippines và Đông Timor với đa số theo Kitô giáo, với các nhóm tôn giáo thiểu số đa dạng và đáng kể trên khắp Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản và bán đảo Triều Tiên, và cả Trung Á nữa, đây là một lục địa rộng lớn mà sự đa dạng của nó cần được tôn vinh.
Có một cuộc tranh luận lâu đời — liệu tôn giáo có phải là một sức mạnh hướng đến điều tốt đẹp? Thường thì đúng là như vậy. Tôn giáo đã đi đầu trong các hoạt động từ thiện, trường học, bệnh viện và nhân quyền.
Các chế độ độc tài vô thần, cộng sản ở Bắc Triều Tiên, Trung Quốc, Việt Nam và Lào sợ tôn giáo chính vì lý do đó: bởi vì tôn giáo có thể giải phóng các giá trị và sự phát triển của con người, thách thức các chế độ độc tài.
Tuy nhiên, tôn giáo thường xuyên trở thành điểm xung đột — đôi khi dẫn đến đàn áp.
Tôn giáo thường bị nhầm lẫn với sắc tộc và chính trị để tạo thành một hỗn hợp độc hại, bất chính - chủ nghĩa dân tộc tôn giáo.
Tại sao người Rohingya ở Myanmar và người Duy Ngô Nhĩ ở Trung Quốc phải đối diện với nạn diệt chủng? Một phần, vì họ là người Hồi giáo.
Tại sao các nhà thờ ở Myanmar, Indonesia, Ấn Độ, Pakistan, Việt Nam hay Trung Quốc bị đóng cửa, tấn công hoặc phá hủy? Một phần, vì họ là người theo Kitô giáo.
Tại sao người Hồi giáo Ahmadiyya - với phương châm "Yêu thương tất cả, không thù hận ai" - lại bị căm ghét đến vậy?
Tại sao các học viên Pháp Luân Công - với nguyên tắc "Chân, Thiện, Nhẫn" - lại bị đàn áp đến vậy?
Tại sao một số chế độ lại biến tôn giáo thành một hệ tư tưởng mạnh mẽ của chủ nghĩa dân tộc tôn giáo?
Làm thế nào mà hệ tư tưởng Hồi giáo cực đoan lại len lỏi vào Indonesia, một quốc gia được xây dựng trên nền tảng đa nguyên? Hay Pakistan, mặc dù được thành lập như một quê hương của người Hồi giáo, nhưng theo người sáng lập Mohammed Ali Jinnah, chưa bao giờ có ý định trở thành một nhà nước Hồi giáo.
"Các ngươi được tự do", Jinnah từng nói một câu nổi tiếng. “Các bạn được tự do đến chùa chiền. Các bạn được tự do đến thánh đường Hồi giáo hay bất cứ nơi thờ cúng nào khác tại Nhà nước Pakistan này. Các bạn có thể thuộc bất cứ tôn giáo, đẳng cấp hay tín ngưỡng nào — điều đó không liên quan gì đến hoạt động của nhà nước.”
Tuy nhiên, chính tại Pakistan đó, người bạn Shahbaz Bhatti của tôi, người mà tôi đã làm việc chặt chẽ, đã bị ám sát vào năm 2011 — vì anh ấy đã đứng lên bảo vệ tầm nhìn của Jinnah.
Tại sao Đảng Cộng sản Trung Quốc vô thần lại muốn bổ nhiệm các giám mục Công Giáo và quyết định người kế nhiệm Đức Đạt Lai Lạt Ma? Thật vô lý, nhưng đó là vì Bắc Kinh bị tôn giáo đe dọa và muốn kiểm soát nó.
Và tại sao chế độ Bắc Triều Tiên lại muốn loại bỏ những người theo Kitô giáo? Bởi vì họ sợ bất cứ ai tôn thờ bất cứ điều gì khác ngoài triều đại Kim cầm quyền.
Tôi trở về nhà với nguồn cảm hứng và sự phong phú từ cách tôn giáo gắn liền với cuộc sống hàng ngày. Đền miếu, chùa chiền, đền thờ Hồi giáo và nhà thờ là trung tâm của hầu hết mọi cộng đồng trên khắp châu Á — và không một chế độ độc tài, nhà truyền giáo thù hận hay quân đội nào có thể phá hủy điều đó.
Tuy nhiên, khi trở về nhà, tôi cũng nhận ra rằng, mặc dù có những kẻ rao giảng lòng thù hận, nhưng cũng có những tiếng nói tôn giáo trên khắp châu Á, những người đang ở trung tâm của cuộc đấu tranh cho nhân quyền.
Đức Hồng Y Ignatius Kung Pin-mei tại Trung Quốc, Đức Hồng Y Stephen Kim Sou-hwan ở Hàn Quốc, Đức Hồng Y Jaime Sin ở Philippines, Đức Hồng Y Joseph Zen ở Hồng Kông, Đức Hồng Y Charles Maung Bo ở Myanmar và Đức Giám Mục Carlos Filipe Ximenes Belo ở Timor-Leste đều đóng vai trò then chốt, theo những cách khác nhau, trong việc ủng hộ cuộc đấu tranh cho nhân quyền, hòa bình và dân chủ.
Tương tự, Đức Đạt Lai Lạt Ma, nhiều nhà sư Phật giáo, cựu tổng thống Indonesia và học giả Hồi giáo Abdurrahman Wahid ('Gus Dur') cùng các con gái của ông, và nhiều người khác từ các cộng đồng tôn giáo khác nhau đã là trung tâm của phong trào nhân quyền.
Họ nối bước những người có đức tin trong lịch sử, những người đã đấu tranh cho nhân quyền. Những người như nghị sĩ Anh William Wilberforce, người lãnh đạo chiến dịch xóa bỏ nạn buôn bán nô lệ, Dietrich Bonhoeffer, người đã đứng lên chống lại Hitler, Tiến sĩ Martin Luther King Jr, người lãnh đạo chiến dịch chống phân biệt chủng tộc ở Hoa Kỳ, Tổng Giám mục Desmond Tutu, người đóng vai trò then chốt trong cuộc đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam Phi, Thánh Maximilian Kolbe, Thánh Oscar Romero, và Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, người đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ tự do trước sự đàn áp của Liên Xô và góp phần giành chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh.
Dù có khác biệt thế nào, những giáo lý cơ bản của mọi tôn giáo, dù là “Yêu thương người lân cận như chính mình”, Metta (lòng nhân ái) hay Karuna (lòng trắc ẩn), Salam (hòa bình) hay lời chào Namaste — “thần thánh trong tôi nhận ra thần thánh trong bạn” — tất cả đều hướng về một hướng: phẩm giá cơ bản, nền tảng của tất cả con người. Và điều đó chỉ ra vai trò của tôn giáo trong việc thúc đẩy nhân quyền.
Tại Nhà thờ Chúa Cứu Thế ở Bangkok, tôi đã lắng nghe Đức Tổng Giám Mục Mandalay nói về tác động của chiến tranh ở Myanmar và trận động đất mạnh 7.7 độ richter. Ngài mô tả sự tàn phá của rất nhiều nhà thờ trong giáo phận của mình, do xung đột hoặc động đất. Nhưng ngài cũng mô tả việc rất nhiều người vẫn tiếp tục thờ phượng trong đống đổ nát của những nhà thờ bị phá hủy, với đức tin và tình yêu.
Thông điệp của ngài thật thuyết phục — càng thêm truyền cảm hứng bởi nhà thờ được xây dựng theo kiến trúc địa phương truyền thống như một ngôi chùa Thái Lan, với bức tượng Chúa Kitô bằng vàng, dang rộng vòng tay chào đón tất cả. Bài thánh ca chúng tôi hát đã truyền tải thông điệp: “Hãy mang lời Chúa đến mọi miền đất. Chiếu rọi ánh sáng của Chúa Kitô cho mọi người thấy. Nguyện xin cuộc sống của những người chúng tôi tiếp xúc ca ngợi Chúa trên cao.”
Sáu tuần ở Châu Á nhắc nhở tôi rằng cuộc sống không chỉ là những gì thuộc về xác thịt và thế tục. Linh hồn và tinh thần rất quan trọng — và chúng cũng quan trọng đối với nhân quyền.
Trách nhiệm của những người có đức tin là đấu tranh cho nhân quyền và nhân phẩm, sự sống và tự do của con người — cho tất cả mọi người, ở mọi nơi.