Tờ Aleteia, nghĩa là Chân Lý Tỏ Tường, có bài viết nhan đề “First “math pope” reveals unity of faith and reason”, nghĩa là ““Đức Giáo Hoàng toán học” đầu tiên cho thấy sự thống nhất của đức tin và lý trí”. Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Kim Thúy.

Một chi tiết nhỏ về tân giáo hoàng của chúng ta hầu như không được chú ý trong sự ồn ào đầu tiên của giới truyền thông. Nhưng nó có thể chỉ là một trong những chi tiết quan trọng và giàu thông tin nhất, không chỉ về Đức Giáo Hoàng mà còn về đức tin Công Giáo của chúng ta.

Trong số 133 Hồng Y tham gia Cơ Mật Viện - và có lẽ là trong số tất cả các giáo hoàng trong lịch sử - Đức Giáo Hoàng Lêô XIV là người duy nhất có bằng toán học (được cấp tại Đại học Villanova).

Tại sao đây lại là vấn đề lớn?

Trong một thế giới liên tục hiểu sai về Kitô giáo là phản khoa học, nền tảng toán học của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV lại đưa ra một lời phản biện mạnh mẽ.

Nói một cách đơn giản, việc coi khoa học và tôn giáo là đối nghịch với nhau không phải là cách hiểu của người Công Giáo.

Đối với người Công Giáo, đức tin và lý trí không phải là đối phương mà là đồng minh gắn kết chặt chẽ trong hành trình tìm kiếm chân lý.

Hãy nghe lời Thánh Gioan Phaolô II viết:

Đức tin và lý trí giống như đôi cánh mà tinh thần con người vươn lên để chiêm ngưỡng chân lý; và Thiên Chúa đã đặt vào trái tim con người một khát vọng muốn biết chân lý - nói cách khác, muốn biết chính mình - để khi biết và yêu mến Thiên Chúa, con người cũng có thể đạt đến sự thật trọn vẹn về chính mình.

Mối liên kết không thể phá vỡ giữa đức tin và lý trí

Một nguyên lý cốt lõi của đức tin Công Giáo là khoa học và thần học không thể xung đột với nhau. Đây là nguyên lý, trích từ Sách Giáo lý:

“Mặc dù đức tin cao hơn lý trí, nhưng không bao giờ có thể có sự khác biệt thực sự giữa đức tin và lý trí. Vì cùng một Thiên Chúa, Đấng mặc khải những điều huyền bí và truyền đức tin, đã ban ánh sáng lý trí cho tâm trí con người, nên Thiên Chúa không thể phủ nhận chính mình, và chân lý không bao giờ có thể mâu thuẫn với chân lý.” Do đó, nghiên cứu có phương pháp trong mọi ngành tri thức, miễn là được thực hiện theo cách thực sự khoa học và không vượt qua các quy luật đạo đức, không bao giờ có thể xung đột với đức tin, vì những điều của thế gian và những điều của đức tin đều xuất phát từ cùng một Thiên Chúa.

Chúng ta thấy sự thống nhất giữa đức tin và lý trí trong lịch sử lâu dài và vững chắc về những đóng góp của Công Giáo cho khoa học và toán học.

Cha Georges Lemaître không chỉ đóng góp vào vũ trụ học mà ngài còn cách mạng hóa nó bằng cách đầu tiên đề xuất thuyết Vụ nổ lớn.

Gregor Mendel, một tu sĩ dòng Augustinô giống như Đức Giáo Hoàng Lêô XIV, không chỉ nghiên cứu di truyền học mà ngài còn thiết lập nên nền tảng cho nó.

Trong suốt lịch sử, người Công Giáo tôn vinh việc tìm tòi trí tuệ như một phương tiện để hiểu được sự sáng tạo của Chúa.

Bây giờ, qua Đức Giáo Hoàng Lêô XIV, chúng ta có một biểu tượng sống động và lời nhắc nhở về sự hiệp nhất này.

Đức Giáo Hoàng Lêô chắc chắn không phải là giáo hoàng đầu tiên có tư tưởng khoa học. Đức Thánh Cha Phanxicô có bằng về hóa học, và các giáo hoàng trước ngài đều rất tôn trọng và đánh giá cao khoa học, như được thấy trong các tác phẩm như thông điệp Đức tin và Lý trí của Thánh Gioan Phaolô Đệ Nhị.

Nhưng nền tảng toán học của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV mang lại điều gì đó mới mẻ và khác biệt. Để vinh danh điều đó, Aleteia đã liên hệ với các nhà toán học để xin bình luận về cuộc bầu cử Giáo hoàng Lêô XIV.

Tiến sĩ Vladimir Piterbarg, Trưởng phòng Phân tích định lượng tại NatWest Markets và Giáo sư thỉnh giảng tại Imperial College Luân Đôn, đã chia sẻ câu trả lời mạnh mẽ này:

Thật truyền cảm hứng và mang tính biểu tượng sâu sắc khi thấy Đức Tân Giáo Hoàng không chỉ là Đại diện của Chúa Kitô, mà còn là giáo hoàng đầu tiên — và là Hồng Y duy nhất — có bằng toán học. Trong một thế giới thường xuyên vạch ra ranh giới sai lầm giữa đức tin và lý trí, bối cảnh độc đáo của ngài là một minh chứng mạnh mẽ cho sự hòa hợp của chúng.

Giống như Sir Isaac Newton coi cuộc điều tra khoa học của mình là phương tiện để hiểu rõ hơn về sự sáng tạo của Chúa, và như Blaise Pascal đã sử dụng cả lý trí và đức tin để khám phá chân lý thiêng liêng, vị giáo hoàng mới của chúng ta nhắc nhở chúng ta rằng ngôn ngữ của các con số và sự huyền bí của đức tin không hề mâu thuẫn. Thay vào đó, cả hai đều dẫn chúng ta đến cùng một chân lý siêu việt: trật tự, vẻ đẹp và tình yêu ở trung tâm vũ trụ của Chúa.

Mong rằng triều Giáo Hoàng của ngài sẽ truyền cảm hứng cho một thế hệ tín hữu mới không sợ tìm kiếm Thiên Chúa bằng cả tâm hồn lẫn trí óc.

Mark Bauer, một nhà toán học người Mỹ làm việc trong lĩnh vực tài chính định lượng, đã chia sẻ một suy nghĩ sâu sắc về cách nền tảng toán học có thể định hình quan điểm của Giáo hoàng Leo:

Thật thú vị khi có một vị giáo hoàng có bằng toán học! Về bản chất, toán học là nghiên cứu về cách vũ trụ thực sự hoạt động — một cuộc khám phá về logic, tính đối xứng và cấu trúc. Đó là một ngành học bắt nguồn từ lý trí và được xây dựng theo tiên đề, bộc lộ vẻ đẹp và trật tự ngay cả trong những ý tưởng trừu tượng nhất.

Với bối cảnh này, Giáo hoàng Lêô XIV mang đến một góc nhìn độc đáo cho giáo hoàng. Sự hiểu biết của ngài về vẻ đẹp toán học và tính đối xứng có thể làm sâu sắc thêm sự trân trọng của ngài đối với trật tự thiêng liêng trong sáng tạo. Không khó để tưởng tượng rằng điều này sẽ giúp ngài nhìn thấy — và chăm sóc — tâm hồn của mỗi cá nhân được tạo nên một cách tuyệt đẹp theo hình ảnh của Chúa.

Quan điểm như vậy cũng có thể truyền cảm hứng cho tất cả chúng ta nhận ra những điều bị bỏ qua, nhớ đến những người dễ bị lãng quên nhất và trân trọng mỗi con người như sự phản chiếu của vẻ đẹp thiêng liêng.

Chúng ta có thể tự hỏi nền tảng toán học của ngài có thể định hình triều Giáo Hoàng của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV như thế nào. Chúng ta biết rằng toán học dạy sự chính xác của tư duy, vẻ đẹp của cấu trúc logic và sự khiêm nhường trước sự phức tạp to lớn của thực tế — và tất cả những phẩm chất này có thể phục vụ tốt cho một người chăn dắt tâm hồn.

Bối cảnh của Giáo hoàng Lêô XIV chuẩn bị cho ngài phản ứng với một thế giới ngày càng phân mảnh giữa chủ nghĩa duy vật khoa học và chủ nghĩa chính thống tôn giáo. Cả hai thái cực đều không nắm bắt được tầm nhìn của Công Giáo về một chân lý thống nhất, nơi đức tin và lý trí cùng làm giàu cho nhau.

Chúng ta có thể hy vọng và cầu nguyện rằng “giáo hoàng toán học” đầu tiên của chúng ta sẽ giúp chữa lành sự chia rẽ nhân tạo giữa tư duy khoa học và tôn giáo. Chúng tôi ngờ rằng trí tuệ toán học và trái tim mục vụ của Giáo hoàng Lêô XIV sẽ chính là những gì thế giới chúng ta cần.

Source:Aleteia